Bariery i możliwości

Raport z oceny analizy stanu, pierwszy rezultat WP2, był analizą dokonaną po przeprowadzeniu wywiadów z ekspertami, ankiet internetowych i badań opartych na dokumentach, w celu przedstawienia obecnej sytuacji w całej Europie w zakresie włączenia osób z niepełnosprawnościami w gotowość na wypadek sytuacji kryzysowych.

Wyniki analizy stanu wykazały, że prawie połowa respondentów ankiet nie ma planu gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych dla osób z niepełnosprawnościami w planach dotyczących gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych w swojej firmie lub osoby z niepełnosprawnościami są uwzględnione we wspólnym planie, co oznacza, że postępują zgodnie z ogólnymi instrukcjami, a nie specyficznymi dla ich potrzeb. Jest to niepokojące odkrycie, ponieważ osoby z niepełnosprawnościami mogą napotkać dodatkowe wyzwania i bariery podczas sytuacji kryzysowych i katastrof.

Największy odsetek respondentów poinformował również, że ich firma nie zapewnia wszystkim pracownikom szkoleń związanych z gotowością na wypadek sytuacji kryzysowych, ze szczególnym uwzględnieniem osób z niepełnosprawnościami. Ponadto, nie posiadają oni wystarczających informacji, aby stworzyć dostępne i bezpieczne miejsca pracy dla każdej osoby z niepełnosprawnością, która pracuje lub może odwiedzić ich firmę. W związku z tym brakuje informacji, świadomości i szkoleń w tej ważnej kwestii, co może mieć poważne konsekwencje dla dobrego samopoczucia i bezpieczeństwa pracowników z niepełnosprawnościami w przypadku sytuacji kryzysowej.

Jednocześnie, 32% respondentów nie ma dedykowanego eksperta ds. gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych, co sugeruje, że istnieje możliwość poprawy zwiększenia gotowości i zdolności reagowania niektórych firm.

Wreszcie, 89% respondentów stwierdziło, że skorzystałoby ze specjalistycznego szkolenia w zakresie gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych, ze szczególnym uwzględnieniem osób z niepełnosprawnościami. Najczęściej preferowanymi rodzajami szkoleń są szkolenia praktyczne (na miejscu) i symulacje prawdziwej sytuacji w wirtualnej rzeczywistości, ze względu na ich praktyczność, interaktywny charakter, zdolność do zapewnienia realistycznej ekspozycji i możliwości dostosowania dla osób z niepełnosprawnościami.

Powyższe ogólne ustalenia znajdują również potwierdzenie w wywiadach z ekspertami, ponieważ stwierdzono, że chociaż gotowość na wypadek sytuacji kryzysowych jest istotną i ważną kwestią dla większości respondentów, istnieje również pole do poprawy pod względem świadomości, zaangażowania i koordynacji.

Bardzo ważnym aspektem wyników wywiadów jest to, że zdaniem ekspertów i na bazie próby zebranych odpowiedzi, pracownicy z niepełnosprawnościami są częścią wspólnych szkoleń w większości organizacji, lub też często nie ma przepisów dotyczących specjalnych instrukcji dla tych osób, więc postępują zgodnie z ogólnymi instrukcjami. Sugeruje to, że często pracownicy z niepełnosprawnościami nie przechodzą specjalistycznych szkoleń, a ich możliwości szkoleniowe są nierówne. Co więcej, wśród osób z niepełnosprawnościami brakuje jasności i spójności co do tego, co należy robić w sytuacjach kryzysowych.

Ponadto, w wywiadach sprawdzano między innymi, czy wszyscy pracownicy są świadomi procedur w sytuacjach kryzysowych dla osób z niepełnosprawnościami. Z odpowiedzi można wyciągnąć wniosek, że brakuje świadomości i przeszkolenia pracowników w zakresie pomocy i ewakuacji osób z niepełnosprawnościami w sytuacjach kryzysowych. Jest to poważna kwestia, którą powinno zająć się kierownictwo i koordynatorzy ds. bezpieczeństwa. Organizacje powinny zapewnić kulturę integracyjną i wsparcie dla pracowników z niepełnosprawnościami. Możliwe już szkolenia ogólne powinny zostać rozszerzone o specjalne szkolenia dla osób z niepełnosprawnościami i na ich temat.

Wreszcie, większość ekspertów, z którymi przeprowadzono wywiady, wskazała, że mają elastyczne materiały dotyczące gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych, które można dostosować do nowych przepisów rządowych lub nowych sytuacji w ich firmie. Odpowiedzi wskazują, że uczestnicy preferują szkolenia praktyczne i e-learning jako główne sposoby uczenia się. Szkolenie praktyczne odnosi się do działań, które pozwalają uczestnikom zastosować swoją wiedzę i umiejętności w rzeczywistych lub symulowanych sytuacjach.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe kwestie, zaproponowano następującą metodologię, ramy gotowości krok po kroku pokazujące jak promować planowanie kryzysowe uwzględniające niepełnosprawność w miejscu pracy.

Mapa interesariuszy

W celu zapewnienia sprawnej koordynacji konieczne jest przygotowanie odpowiednich planów. Plany takie powinny określać zarówno koncepcję ewakuacji, jak i w zależności od istniejących uwarunkowań określać niezbędne zasoby do realizacji tego zadania. Warunkiem skuteczności planu jest jego aktualność, która musi być sprawdzana poprzez regularne przeprowadzanie inwentaryzacji zasobów i weryfikację przyjętych rozwiązań. Konieczne jest przygotowanie planu reagowania w przypadku wystąpienia zagrożenia w postaci: przygotowania uporządkowanych, logicznych, racjonalnych działań w formie standardowych procedur operacyjnych w planach zarządzania kryzysowego w zakresie ewakuacji osób z niepełnosprawnościami z uwzględnieniem faktu, że osoby z niepełnosprawnościami nie stanowią jednolitej grupy osób; działań informacyjno-edukacyjnych, nabywania umiejętności ewakuacji przez same osoby z niepełnosprawnościami poprzez odpowiednie szkolenia w czasie potencjalnego zagrożenia.

Wdrożenie planu gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych powinno obejmować odpowiednio opracowane procedury i wytyczne dotyczące postępowania w sytuacjach kryzysowych, metody ostrzegania (nawet indywidualnego) osób z niepełnosprawnościami, a także dodatkowe obowiązki innych pracowników obiektu, w którym przeprowadzana jest reakcja na sytuację kryzysową.

Podczas planowania pracodawca powinien zwrócić uwagę na rodzaj i stopień niepełnosprawności, wiek osoby z niepełnosprawnością oraz możliwość skorzystania z pomocy innych pracowników w celu ewakuacji. Należy również wziąć pod uwagę niepełnosprawnych gości.

W przypadku osób z niepełnosprawnościami bezpieczna ewakuacja powinna obejmować:

a) rodzaj i stopień niepełnosprawności oraz wiek ewakuowanych osób,
b) współpracę przy ewakuacji ze strony innych osób, np. pracowników i innych osób przebywających w tym czasie w budynku.

Osoby z różnymi niepełnosprawnościami różnie reagują na sytuacje kryzysowe (etykieta osób niepełnosprawnych):

Osoby niedowidzące nie boją się ciemności, a w momencie zagrożenia wykonują odpowiednio opisane komendy głosowe.
Osoby z niepełnosprawnością słuchu nie są ograniczone ruchowo i mogą samodzielnie chodzić, poruszać się i wykonywać zademonstrowane polecenia oraz czynności ewakuacyjne.
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną są sprawne fizycznie i zdolne do wykonywania czynności ewakuacyjnych oraz wykazują stosunkowo wysoki poziom posłuszeństwa wobec poleceń wydawanych przez znaną im osobę, np. nauczyciela akademickiego.
Osoby z niepełnosprawnością ruchową mają pełny i stały kontakt z otoczeniem za pomocą wszystkich receptorów i nie mają barier komunikacyjnych.

Rozważania podczas tworzenia metodologii

Wymagania operacyjne

Metodologia zapewnia ramy planowania i wspierania decyzji, aby pomóc grupie docelowej w osiągnięciu włączenia niepełnosprawności do ich planów reagowania kryzysowego. Określa ona szereg kroków niezbędnych do stworzenia skutecznej strategii gotowości na sytuacje kryzysowe w spójny i zharmonizowany sposób. Przy wyborze kluczowych elementów, które należało uwzględnić i przeanalizować przy projektowaniu metodologii i jej wdrażaniu w TOOLBOX, wzięto pod uwagę następujące aspekty:

Poznaj swoje narzędzia i zasoby
Opracuj plan
Edukuj

Wybór elementów w ramach metodologii

TOOLBOX to platforma, która połączy różne informacje i zasoby, działając jako kompleksowy zbiór dokumentów i narzędzi. Metodologia przedstawiona w tym dokumencie opiera się na rodzaju informacji, który docelowa firma powinna wykorzystać w tworzeniu solidnej, stabilnej i zrównoważonej strategii. Poniższe elementy zostały uwzględnione w metodologii jako odniesienia i narzędzia źródłowe. Dla każdego typu elementu podano przykłady:

Narzędzia otwarte
Dokumenty ogólne
Wytyczne i pomocnicze narzędzia metodologiczne
Materiały szkoleniowe
Szablony jako dokument roboczy używany do interakcji i sprawdzania postępów w realizacji planów wdrożenia
Rzeczywiste przypadki, aby zainspirować grupy docelowe w różnych ważnych aspektach związanych z ustanowieniem planów gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych
Zalecenia techniczne/finansowe

Pełna lista zasobów uwzględnionych w metodologii znajduje się w tabeli 1 (załącznik). Lista identyfikuje typ i format zasobów oraz część metodologii, w której są one udostępniane.

Przebieg metodologii

Metodologia PRODIGY to metodologiczne ramy krok po kroku pokazujące jak promować planowanie kryzysowe w miejscu pracy z uwzględnieniem niepełnosprawności. Ramy te są podzielone na metodologię opracowywania lub aktualizacji planów strategii gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych. Rysunek 1 przedstawia przebieg metodologii PRODIGY i logiczne strumienie łączące poszczególne bloki. Składa się ona z trzech głównych bloków, które reprezentują kluczowe fazy procesu: ocenę, planowanie i wdrażanie.

Rysunek 1: Główne fazy metodologii

W zależności od poziomu dojrzałości firmy, metodologia opiera się na dwóch różnych podejściach. Pierwszym krokiem jest zatem ustalenie, czy firmy mają istniejący plan gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych i chcą go zaktualizować, aby w większym stopniu uwzględniał osoby z niepełnosprawnościami, czy też nie mają określonej strategii gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych i chcą wrócić do kluczowych etapów formułowania kompleksowej strategii obejmującej osoby z niepełnosprawnościami.

Zachęcamy firmy do rozpoczęcia od Fazy 1 w celu oceny ich stanu gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej i włączenia osób z niepełnosprawnościami, oraz wyzwań i możliwości, przed którymi stoją. W oparciu o wstępną ocenę, firmy są gotowe do rozpoczęcia opracowywania lub aktualizacji planu gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej (Faza 2), a następnie planu wdrożenia, przydzielając niezbędne zasoby ludzkie i finansowe (Faza 3).

Metodologia składa się z następujących po sobie kroków w ramach każdej fazy, jak pokazano na poniższych rysunkach. Jednak każda faza i krok są niezależne i nie zależą od innych. Sugerowana kolejność jest jedynie zaleceniem, aby zapewnić, że żadne istotne informacje nie zostaną pominięte podczas procesu, ale użytkownicy mogą pominąć kroki, które już ukończyli przed użyciem tej metodologii. Decyzja o wykonaniu wszystkich kroków lub losowym poruszaniu się po dostępnych informacjach należy do użytkowników.

Rysunek 2: Metodologia opracowywania nowego planu strategii gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych w miejscu pracy

Rysunek 3: Metodologia aktualizacji istniejącego planu gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych w miejscu pracy

Prezentacja informacji w metodologii

W kolejnych rozdziałach szczegółowo opisano fazy i kroki, w tym niezbędne zasoby potrzebne do ich wdrożenia. W tym miejscu należy poczynić pewne wyjaśnienia, aby ułatwić zrozumienie metodologii i sposobu, w jaki użytkownicy końcowi będą mieli dostęp do zasobów dostępnych w TOOLBOXie, i jak będą mogli z nich korzystać.

Wprowadzenie do Fazy:

Każda faza zawiera krótkie wprowadzenie, które opisuje cel danego etapu i to, czego użytkownik może się spodziewać. Zawiera również odniesienie zatytułowane “Kogo zaangażować w tę fazę?” w celu dostarczenia dodatkowych informacji na temat grup docelowych, które należy zaangażować w daną fazę.

Przegląd i/lub opis kroków:

Każda faza opisuje sekwencję kroków, które należy wykonać. Każdy krok zawiera następujące informacje:

Cel: Cel kroku, wyjaśniający, co użytkownik zyska po zakończeniu tego kroku.
Działanie: Wskazanie, jak wykorzystać zasoby dostępne w tym kroku.
Materiał: Wyjaśnienie, które zasoby są dostępne (typ zasobu). W tym momencie użytkownik będzie mógł pobrać wskazane zasoby w TOOLBOXie.

Zalecane/dostępne zasoby:

Zasoby potrzebne do wdrożenia działań w każdej fazie. Mogą to być przydatne linki, raporty, dobre praktyki, wytyczne itp.

Rozważania dotyczące wdrożenia:

Dodatkowe informacje, o których należy pamiętać podczas wdrażania kroków lub korzystania z udostępnionych zasobów, w tym definicje, wyjaśnienia lub zalecenia techniczne.

Gotowość na wypadek sytuacji kryzysowych