Εμπόδια και ευκαιρίες

Η έκθεση αξιολόγησης της ανάλυσης της κατάστασης, το πρώτο αποτέλεσμα του Πακέτου Εργασίας 2, ήταν μια ανάλυση της κατάστασης μετά από συνεντεύξεις με εμπειρογνώμονες, διαδικτυακές έρευνες και έρευνα γραφείου με στόχο να απεικονίσει την τρέχουσα κατάσταση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά τη συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία στην ετοιμότητα έκτακτης ανάγκης.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες στα ερωτηματολόγια δεν έχουν σχέδιο ετοιμότητας έκτακτης ανάγκης για τα άτομα με αναπηρία στο υλικό ετοιμότητας έκτακτης ανάγκης της εταιρείας τους ή τα άτομα με αναπηρία περιλαμβάνονται στο κοινό σχέδιο, πράγμα που σημαίνει ότι ακολουθούν γενικές οδηγίες και όχι ειδικές για τις ανάγκες τους. Αυτό είναι ένα ανησυχητικό εύρημα, καθώς τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν συχνά πρόσθετες προκλήσεις και εμπόδια κατά τη διάρκεια έκτακτων αναγκών και καταστροφών.

Επίσης, το μεγαλύτερο ποσοστό ανέφερε ότι η εταιρεία τους δεν παρέχει σε όλους τους υπαλλήλους εκπαίδευση σχετικά με την ετοιμότητα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης με έμφαση στα άτομα με αναπηρία. Επίσης, δεν έχουν επαρκείς πληροφορίες για να δημιουργήσουν προσβάσιμους και ασφαλείς χώρους εργασίας για κάθε άτομο με αναπηρία που είτε εργάζεται είτε μπορεί να επισκεφθεί την εταιρεία τους. Επομένως, υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και κατάρτισης σχετικά με αυτό το σημαντικό θέμα, το οποίο θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες για την ευημερία και την ασφάλεια των εργαζομένων με αναπηρία σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Ταυτόχρονα, το 32% των ερωτηθέντων δεν διαθέτει ειδικό εμπειρογνώμονα για την ετοιμότητα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης για την ενίσχυση της ετοιμότητας και της ικανότητας αντίδρασης ορισμένων εταιρειών.

Τέλος, το 89% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι θα επωφελούνταν από εξειδικευμένη εκπαίδευση για την ετοιμότητα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, με έμφαση στα άτομα με αναπηρία. Οι πιο συχνά προτιμώμενοι τύποι κατάρτισης είναι η πρακτική κατάρτιση (επί τόπου) και η προσομοίωση της πραγματικής κατάστασης στην εικονική πραγματικότητα, λόγω της πρακτικότητας, του διαδραστικού χαρακτήρα, της δυνατότητας παροχής ρεαλιστικής έκθεσης και της προσαρμοστικότητας για τα άτομα με αναπηρίες.

Τα παραπάνω γενικά ευρήματα επιβεβαιώνονται και από τις συνεντεύξεις των εμπειρογνωμόνων, καθώς διαπιστώνεται ότι, ενώ η ετοιμότητα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης είναι ένα σχετικό και σημαντικό θέμα για τους περισσότερους από τους ερωτηθέντες, υπάρχουν επίσης περιθώρια βελτίωσης όσον αφορά την ευαισθητοποίηση, τη δέσμευση και τον συντονισμό.

Μια πολύ σημαντική πτυχή των αποτελεσμάτων των συνεντεύξεων είναι ότι οι εργαζόμενοι με αναπηρία αποτελούν μέρος της κοινής εκπαίδευσης στους περισσότερους οργανισμούς, ή αλλιώς συχνά δεν υπάρχει πρόβλεψη για ειδικές οδηγίες για τα άτομα αυτά, οπότε ακολουθούν γενικές οδηγίες, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες και το δείγμα των απαντήσεων που συλλέχθηκαν. Αυτό υποδηλώνει ότι συχνά οι εργαζόμενοι με αναπηρία δεν λαμβάνουν εξειδικευμένη κατάρτιση και οι ευκαιρίες κατάρτισης τους είναι άνισες. Επίσης, υπάρχει έλλειψη σαφήνειας και συνοχής μεταξύ των ατόμων με αναπηρία σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Επιπλέον, οι συνεντεύξεις εξέτασαν, μεταξύ άλλων, κατά πόσον όλοι οι εργαζόμενοι γνωρίζουν τις διαδικασίες έκτακτης ανάγκης για τα άτομα με αναπηρία. Το συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί από τις απαντήσεις είναι ότι υπάρχει έλλειψη ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης των εργαζομένων σχετικά με τον τρόπο παροχής βοήθειας και εκκένωσης των ατόμων με αναπηρία κατά τη διάρκεια μιας κρίσης. Αυτό είναι ένα σοβαρό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί από τη διοίκηση και τους συντονιστές ασφαλείας. Οι οργανισμοί πρέπει να παρέχουν μια κουλτούρα χωρίς αποκλεισμούς και υποστήριξη για τους εργαζόμενους με αναπηρίες. Οι ήδη γενικές εκπαιδεύσεις που παρέχονται, θα πρέπει να επεκταθούν με ειδικές εκπαιδεύσεις για/και σχετικά με τα άτομα με αναπηρία.

Τέλος, οι περισσότεροι από τους εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν ανέφεραν ότι διαθέτουν ευέλικτο υλικό ετοιμότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, το οποίο μπορεί να προσαρμοστεί σε νέους κυβερνητικούς κανονισμούς ή σε νέες καταστάσεις στην εταιρεία τους. Οι απαντήσεις δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες προτιμούν την πρακτική εκπαίδευση και την ηλεκτρονική μάθηση ως κύριους τρόπους μάθησης. Η πρακτική εκπαίδευση αναφέρεται σε δραστηριότητες που επιτρέπουν στους συμμετέχοντες να εφαρμόσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους σε πραγματικές ή προσομοιωμένες καταστάσεις.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, προτείνεται η ακόλουθη μεθοδολογία, ένα βήμα προς βήμα μεθοδολογικό πλαίσιο για την προώθηση του σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης χωρίς αποκλεισμούς της αναπηρίας στον χώρο εργασίας.

Χάρτης ενδιαφερομένων μερών

Για να εξασφαλιστεί αποτελεσματικός συντονισμός, είναι απαραίτητο να εκπονηθούν κατάλληλα σχέδια. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να προσδιορίζουν τόσο την έννοια της εκκένωσης, όσο και τον καθορισμό των απαραίτητων πόρων για την εκτέλεση του έργου αυτού. Προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα του σχεδίου είναι η εγκυρότητά του, η οποία πρέπει να ελέγχεται με την τακτική απογραφή των πόρων και την επαλήθευση των υιοθετημένων λύσεων.

Αναλυτικότερα, είναι απαραίτητη η προετοιμασία ενός σχεδίου απόκρισης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης με τη προετοιμασία οργανωμένων, λογικών, ορθολογικών ενεργειών με τη μορφή:

• τυποποιημένων διαδικασιών λειτουργίας σε σχέδια διαχείρισης κρίσεων για την εκκένωση των ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία,
• δραστηριότητες ενημέρωσης και εκπαίδευσης,
• απόκτηση δεξιοτήτων εκκένωσης από τα ίδια τα άτομα με αναπηρία μέσω κατάλληλης εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια μιας πιθανής απειλής.

Η εφαρμογή ενός σχεδίου ετοιμότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να περιλαμβάνει κατάλληλα αναπτυγμένες διαδικασίες και κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, μεθόδους ειδοποίησης (ακόμη και μεμονωμένων), ιδιαίτερα των ατόμων με αναπηρία, καθώς και πρόσθετες ευθύνες άλλων εργαζομένων της εγκατάστασης από την οποία πραγματοποιείται η αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης.

Κατά τον σχεδιασμό, ο εργοδότης θα πρέπει να δίνει προσοχή στον τύπο και τον βαθμό της αναπηρίας, την ηλικία του ατόμου με αναπηρία και την πιθανή χρήση βοήθειας από άλλους εργαζόμενους για σκοπούς εκκένωσης. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη οι επισκέπτες- πελάτες με αναπηρία.

Για τα άτομα με αναπηρία, η ασφαλής εκκένωση πρέπει να περιλαμβάνει:

α) είδος και βαθμός αναπηρίας και ηλικία των εκκενωμένων ατόμων,

β) συνεργασία στην εκκένωση εκ μέρους άλλων προσώπων, π.χ. εργαζομένων και άλλων ατόμων που διαμένουν εκείνη τη στιγμή στο κτίριο.

Τα άτομα με διαφορετικές αναπηρίες αντιδρούν επίσης διαφορετικά σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Για παράδειγμα:

1. Τα άτομα με προβλήματα όρασης δεν φοβούνται το σκοτάδι και εκτελούν κατάλληλα περιγραφόμενες φωνητικές εντολές.
2. Τα άτομα με προβλήματα ακοής δεν περιορίζονται στην κινητικότητά τους και μπορούν να περπατούν μόνα τους, να μετακινούνται και να εκτελούν τις επιδεικνυόμενες εντολές και τις δραστηριότητες εκκένωσης.
3. Τα άτομα με νοητική αναπηρία είναι σωματικά ικανά και σε θέση να ασκούν δραστηριότητες εκκένωσης και έχουν σχετικά υψηλό επίπεδο υπακοής στις οδηγίες ενός ατόμου που γνωρίζουν, π.χ. ενός εκπαιδευτή
4. Τα άτομα με κινητικές αναπηρίες έχουν πλήρη και συνεχή επαφή με το περιβάλλον μέσω όλων των αισθήσεων και δεν αντιμετωπίζουν εμπόδια επικοινωνίας.

Σκέψεις για την ανάπτυξη της μεθοδολογίας

Απαιτήσεις

Η μεθοδολογία παρέχει ένα πλαίσιο σχεδιασμού και υποστήριξης αποφάσεων για την υποστήριξη της ομάδας-στόχου στην επίτευξη της ένταξης της αναπηρίας στα σχέδια αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης. Καθορίζει μια σειρά από βήματα που απαιτούνται για μια επιτυχημένη στρατηγική ετοιμότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης με συνεπή και εναρμονισμένο τρόπο. Οι ακόλουθες πτυχές ελήφθησαν υπόψη κατά την επιλογή των βασικών στοιχείων που θα συμπεριληφθούν και θα αναλυθούν κατά το σχεδιασμό της μεθοδολογίας και την εφαρμογή της στο TOOLBOX:

• Γνώση των εργαλείων και των πόρων
• Ανάπτυξη σχεδίου
• Εκπαίδευση πάνω στο σχέδιο

Επιλογή στοιχείων ως μέρος της μεθοδολογίας

Το TOOLBOX είναι μια πλατφόρμα που θα συνδυάζει διάφορες πληροφορίες και πόρους, λειτουργώντας ως μια ολοκληρωμένη συλλογή εγγράφων και εργαλείων. Η μεθοδολογία που παρουσιάζεται σε αυτό το έγγραφο βασίζεται στον τύπο των πληροφοριών που συνιστάται να χρησιμοποιεί η επιχείρηση-στόχος για τη δημιουργία μιας σταθερής, σταθερής και βιώσιμης στρατηγικής. Τα ακόλουθα στοιχεία περιλαμβάνονται στη μεθοδολογία ως παραπομπές και εργαλεία προς άντληση πηγών. Παρέχονται παραδείγματα για κάθε τύπο στοιχείου:

• Ανοιχτά εργαλεία
• Έγγραφα γενικής επισκόπησης
• Κατευθυντήριες γραμμές και υποστηρικτικά μεθοδολογικά εργαλεία
• Εκπαιδευτικό υλικό
• Υποδείγματα ως έγγραφο εργασίας για την αλληλεπίδραση και τον έλεγχο της προόδου των σχεδίων υλοποίησης
• Πραγματικές περιπτώσεις για να εμπνεύσουν τις ομάδες-στόχους σε διάφορες σημαντικές πτυχές που σχετίζονται με την κατάρτιση σχεδίων ετοιμότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
• Τεχνικές/οικονομικές συστάσεις

Ροή εργασιών μεθοδολογίας

Η μεθοδολογία PRODIGY είναι ένα μεθοδολογικό πλαίσιο βήμα προς βήμα για την προώθηση του σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης στον χώρο εργασίας με ένταξη της αναπηρίας. Το πλαίσιο αυτό χωρίζεται σε μια μεθοδολογία είτε για την ανάπτυξη είτε για την επικαιροποίηση των σχεδίων στρατηγικής ετοιμότητας έκτακτης ανάγκης. Το Σχήμα 1 δείχνει τη ροή εργασίας της μεθοδολογίας PRODIGY και τις λογικές ροές που συνδέουν τα μπλοκ.  Αποτελείται από τρία κύρια μπλοκ που αντιπροσωπεύουν τις βασικές φάσεις της διαδικασίας: αξιολόγηση, σχεδιασμός και υλοποίηση.

Σχήμα 1: Κύριες φάσεις της μεθοδολογίας

Ανάλογα με το επίπεδο ωριμότητας της επιχείρησης, η μεθοδολογία ακολουθεί δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Έτσι, το πρώτο βήμα είναι να προσδιοριστεί αν οι επιχειρήσεις διαθέτουν υφιστάμενο σχέδιο ετοιμότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και επιθυμούν να το επικαιροποιήσουν ώστε να συμπεριλάβει περισσότερο τα άτομα με αναπηρία, ή αν δεν υπάρχει συγκεκριμένη στρατηγική ετοιμότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και επιθυμούν να επιστρέψουν στα βασικά στάδια διαμόρφωσης μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής που να περιλαμβάνει τα άτομα με αναπηρία.

Οι εταιρείες καλούνται να ξεκινήσουν με τη Φάση 1, προκειμένου να αξιολογήσουν την κατάσταση της ετοιμότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και την ένταξη των ατόμων με αναπηρία, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αντιμετωπίζουν. Με βάση την προκαταρκτική αξιολόγηση, οι εταιρείες είναι έτοιμες να αρχίσουν να αναπτύσσουν ή να επικαιροποιούν το σχέδιο ετοιμότητας έκτακτης ανάγκης (Φάση 2) και στη συνέχεια το σχέδιο εφαρμογής τους, διαθέτοντας τους απαραίτητους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους (Φάση 3).

Η μεθοδολογία αποτελείται από μια διαδοχική ακολουθία βημάτων σε κάθε φάση, όπως φαίνεται στα παρακάτω σχήματα. Ωστόσο, κάθε φάση και βήμα είναι αυτοτελή και δεν εξαρτώνται από τα άλλα. Η προτεινόμενη σειρά είναι μόνο μια σύσταση για να διασφαλιστεί ότι δεν παραβλέπονται σχετικές πληροφορίες κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, αλλά οι χρήστες μπορούν να παραλείψουν βήματα που έχουν ήδη ολοκληρώσει πριν από τη χρήση αυτής της μεθοδολογίας. Η απόφαση να ακολουθήσουν όλα τα βήματα ή να περιηγηθούν τυχαία στις διαθέσιμες πληροφορίες εναπόκειται στους χρήστες.

Σχήμα 2: Ροή εργασιών μεθοδολογίας για την ανάπτυξη ενός νέου σχεδίου στρατηγικής ετοιμότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στο χώρο εργασίας

Σχήμα 3: Ροή εργασιών της μεθοδολογίας για την επικαιροποίηση ενός υφιστάμενου σχεδίου ετοιμότητας έκτακτης ανάγκης στον χώρο εργασίας

Παρουσίαση των πληροφοριών στη μεθοδολογία

Στα επόμενα κεφάλαια περιγράφονται λεπτομερώς οι φάσεις και τα βήματα, καθώς και οι απαραίτητοι πόροι που απαιτούνται για την εφαρμογή τους. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να επισημανθούν ορισμένες διευκρινίσεις προκειμένου να διευκολυνθεί η κατανόηση της μεθοδολογίας και του τρόπου με τον οποίο οι τελικοί χρήστες θα έχουν πρόσβαση στους πόρους που είναι διαθέσιμοι στο TOOLBOX και πώς θα τους χρησιμοποιήσουν.

Εισαγωγή της φάσης:

Κάθε φάση περιλαμβάνει μια σύντομη εισαγωγή που περιγράφει τον στόχο της φάσης και τι μπορεί να περιμένει ο χρήστης. Περιλαμβάνει επίσης μια αναφορά με τίτλο “Ποιος πρέπει να συμμετάσχει σε αυτή τη φάση;” προκειμένου να παρέχει συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με τις ομάδες-στόχους που πρέπει να συμμετάσχουν σε αυτή τη φάση.

Επισκόπηση ή/και περιγραφή των βημάτων:

Κάθε φάση περιγράφει την ακολουθία των βημάτων που πρέπει να ακολουθηθούν. Κάθε βήμα περιλαμβάνει τις ακόλουθες πληροφορίες:

• Στόχος: Στόχος του βήματος, διευκρινίζοντας τι θα κερδίσει ο χρήστης στο τέλος του βήματος αυτού.
• Δράση: Ενδειξη του τρόπου χρήσης των πόρων που είναι διαθέσιμοι σε αυτό το βήμα
• Υλικό: Αποσαφηνίζει ποιοι είναι οι διαθέσιμοι πόροι (τύπος πόρου). Στο TOOLBOX, σε αυτό το σημείο ο χρήστης θα μπορεί να κατεβάσει τους πόρους που υποδεικνύονται.

Συνιστώμενοι/διαθέσιμοι πόροι:

Οι πόροι που συνιστώνται για την υλοποίηση των δράσεων κάθε βήματος. Οι πόροι θα μπορούσαν να είναι χρήσιμοι σύνδεσμοι, εκθέσεις, καλές πρακτικές, κατευθυντήριες γραμμές κ.λπ.

Σκέψεις για την εφαρμογή:

Πρόσθετες πληροφορίες που πρέπει να έχετε υπόψη σας κατά την εφαρμογή των βημάτων ή τη χρήση των διαθέσιμων πόρων, καθώς και ορισμούς, διευκρινίσεις ή τεχνικές συστάσεις.